Konstipasyon gastrointestinal sistem rahatsızlıklarında en sık karşılaşılan, çeşitli bulgu ve belirtilerle seyreden ve gastrointestinal sistemi etkileyen önemli bir sağlık problemidir. Defekasyon sayısında azalma, zorlanma, yetersiz boşalma, sert dışkı, ıkınma, tamamlanmamış boşaltım hissiyle belirti göstermektedir. Konstipasyon bir hastalıktan çok bir semptom olarak seyreden bir rahatsızlıktır. Fiziksel inaktivite, düşük sosyoekonomik durum, çevre değişikliği, stres semptomlarının varlığı, defekasyon gereksiniminin sık sık ertelenmesi, hamilelik, kontrolsüz diyet, anoreksiya nervoza, hemoroid gibi hastalıklar da rahatsızlığın oluşmasında risk faktörüdür. Aynı zamanda konstipasyon hemoroid, anal fissür, bağırsak tıkanması gibi bir çok komplikasyona da neden olmaktadır.
Konstipasyona neden olan faktörler hemoroid oluşumuna da etki etmektedir. İki rahatsızlık da birbirinin nedeni ve sonucu olduğu için aralarında bir kısır döngü bulunmaktadır. Hemoroidin birinci ve ikinci evresinde özellikle diyet değişikliği ve ilaç medikal tedavisi ile kullanılırken üçüncü ve dördüncü evrede genellikle cerrahi bir tedavi uygulanmaktadır. Hemoroidin ilk evresinde bireylerin yaşam tarzı değişiklikleri yapması büyük bir önem taşımaktadır. Bu aynı zamanda bireyde oluşabilecek konstipasyon riskini de önlemeye yardımcı olmaktadır. Aynı zamanda konstipasyon hemoroid cerrahisi sonrasında görülen komplikasyonlar arasında da yer almaktadır. Konstipasyon tedavisinde egzersiz ile bağırsak hareketliliğini sağlamak büyük bir önem taşımaktadır. Bireyler haftanın en az 4 günü 1 saat tempolu bir yürüyüş yapmalıdır. Egzersiz konstipasyon önleme ve tedavisinde göz önünde bulundurulması gereken bir unsurdur.
Bireylerin her gün belli bir saatte ve belirli bir zamanını defekasyon için ayırması gereklidir. Özellikle yemeklerden yarım saat sonra bunun için zaman ayırmalı fakat 5 dakikadan uzun süre zorlamamaları tavsiye edilmektedir. Gün içinde dışkılama hissi geldiğinde geçiştirilmemelidir. Hemoroidlerin patofizyolojisindeki nedenler göz önüne alındığında defekasyon sırasında aşırı ıkınmalar ya da kalın, sert feçesin geçişi sırasındaki gerici etki büyük bir risk faktörüdür. Özellikle birinci ve ikinci derece hemoroidlerde aşırı ıkınma önlenebilirse hastalık herhangi bir cerrahi müdaheleye gerek kalmaksızın tedavi edilebilir. Bunun temeli ise yumuşak ve bol miktarda feçes yapılmasını sağlayan liften zengin, dengeli ve sağlıklı besinlerle oluşturulan bir diyeti temel alır. Bireylerin sıvı tüketimi de bu noktada büyük bir önem taşımaktadır. Günde yaklaşık 10-12 su bardağı su tüketilmelidir. Yeterli sıvı tüketimi bağırsak hareketliliğini arttırır ve feçesin yumuşaklığını arttırır. Bireyler mümkün olduğunca ılık su tüketmelidirler. Konstipasyonu önleyen ve tedavi eden diyet yeterli enerji, besin ögesi ve posayı içermesi gerekmektedir. Diyet tedavisinde bireyler yüksek posalı besinler tüketmelidir. Bireyler posa ihtiyacını kademeli olarak arttırmalıdır günlük 10 gram posa alımından başlanıp önerilen 25-30 grama kademeli olarak yükselmelidirler. Bunun sebebi ise posadaki ani artış abdominal ağrı, şişkinlik ve diyareye sebep olabilir. Diyetle alınan posa konstipasyonun şiddetini ve insidasını belirgin bir şekilde azaltmaktadır. Bireyler doğal posa kaynakları olan kuru baklagilleri, sert kabuklu meyveleri, sebze ve meyveleri, tam buğdaylı tahıl ürünlerini, kepekli tahılları diyetine dahil etmelidir. Diyete eklenen çorbaların posa içeriğini arttırmak için içerisinde yulaf kepeği de eklenebilir. Özellikle meyvelerin suyu yerine posa alımını arttırmak için kabukları ile tüketilmelidir. Diyetin yağ içeriği arttırılmalıdır. Aynı zamanda konstipasyon önleme ve tedavisinde probiyotik ve probiyotikler de ayrıca önem taşımaktadır. Özellikle diyete Bifidobakterium eklenmesiyle hastalarda şikayet azalması gözlemlenmektedir. Diyete her gün en az bir porsiyon olmak üzere probiyotik yoğurt, kefir gibi besinler eklenmelidir. Bunlara ek olarak kuru yemişler dirençli nişasta içeriği sayesinde probiyotik görevi görmektedir bu sebeple günde 1-2 porsiyon ara öğün olarak kuru yemiş tüketilmelidir. Prebiyotik olarak özellikle enginar, sarımsak, pırasa, soğan, çavdar gibi besinler tercih edilmelidir. Beslenme düzeni az ve sık besin tüketimine dayalı olmalıdır. Tedavide laksatifler hekim kontrolü olmadan bilinçsizce kullanılmamalıdır. Hayvansal yağlardan, rafine edilmiş şekerden zengin beyaz undan fakir tatlı, makarna, şehriye, tarhana, börek gibi besinler mümkün olduğunca az tüketilmelidir. Rafine edilmiş her türlü gıdalardan kaçınılmalıdır. Özellikle hemoroidde rektal kanamanın var olduğu durumlarda pelvik kan akımını arttıran alkol özellikle bira ve baharat tüketiminden uzak durulması gerekmektedir.
Bahçeşehir MerveDiyet Merkezi Diyetisyenleri olarak bu yazımızda konstipasyon ve hemoroid konusunu sizlerle paylaştık. Sizler de beslenme danışmanlığı almak isterseniz 0533 935 90 14 numarasından bize ulaşabilirsiniz.